8 Nguyên tắc sử dụng Dấu câu (Punctuations) trong tiếng Anh

Dấu câu (Punctuation) là các kí hiệu chữ viết, được đặt giữa các câu hay các thành phần của câu để làm cho câu được rõ ràng, mạch lạc, bên cạnh đó cũng biểu thị những quan hệ về ngữ pháp và những mục đích diễn đạt khác nhau như đưa ra dấu hiệu kết thúc câu, đưa ví dụ, trích dẫn hay tách các vế trong câu ghép.

Tuy nhiên việc sử dụng đúng dấu câu trong tiếng Anh vẫn chưa được nhiều người để tâm tìm hiểu bởi ai cũng cho rằng cách dùng của chúng cũng giống như trong tiếng Việt, nhưng giữa chúng vẫn có những điểm khác nhau. Sử dụng sai dấu câu không chỉ khiến bạn bị mất điểm khi viết luận hoặc email tiếng Anh, mà đôi lúc còn làm đối phương hiểu sai ý nghĩa điều bạn muốn truyền đạt.

1. Dấu chấm (“.”), dấu chấm than (“!”) và dấu hỏi chấm (“?”)

Đây là nhóm dấu câu (punctuations) được sử dụng để đưa ra dấu hiệu kết thúc một câu văn, trong đó dấu chấm (full stop/ period) dùng cho các câu tường thuật (là các câu kể, mô tả hoặc giải thích một sự việc, ý kiến). Mặt khác, dấu chấm than (exclamation mark) dùng trong câu cảm thán (biểu thị cảm xúc hoặc nhấn mạnh) và dấu hỏi chấm (question mark) được sử dụng để kết thúc các câu nghi vấn (câu hỏi, thắc mắc).

Dấu câu	Ví dụ
Dấu chấm (“.”)	Câu tường thuật	There are five members in my family.  Có năm thành viên trong gia đình tôi. Many animal species are becoming extinct due to human’s activities.  Nhiều loài động vật đang bị tuyệt chủng do các hoạt động của con người.
Dấu chấm hỏi (“?”)	Câu nghi vấn	When did you buy that car?  Bạn mua chiếc xe hơi này khi nào? What are some reasons that lead to the heavy pollution in big cities?  Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng ô nhiễm nặng ở các thành phố lớn?
Dấu chấm than (“!”)	Câu cảm thán	Thank you!  Cám ơn! How beautiful she is!  Cô ấy thật đẹp làm sao!

Các dấu kết thúc câu như trên được đặt ở cuối mỗi câu, liền sau chữ cái cuối cùng. Người dùng cần thêm một dấu cách trước khi viết câu tiếp theo và chữ cái đầu tiên của từ đứng đầu câu liền sau phải được viết in hoa.

2. Dấu phẩy (“,”)

Dấu phẩy (comma) là một dấu câu có thể được sử dụng linh hoạt, xen kẽ trong một câu với nhiều mục đích khác nhau như:

a. Ngăn cách hai mệnh đề độc lập hoặc hai mệnh đề phụ thuộc

Mệnh đề độc lập là các mệnh đề có đầy đủ hai thành phần chủ ngữ (subject) và động từ (verb). Khi một câu văn có chứa hai mệnh đề được liên kết với nhau bằng liên từ nối (như For, but, nor, and, or, yet) thì giữa hai mệnh đề này phải được ngăn cách bằng dấu phẩy, đặt trước liên từ.

Ví dụ:

• The dress is very expensive, but I decide to buy it.
  Chiếc váy rất đắt, nhưng tôi quyết định mua nó.

Mặt khác, mệnh đề phụ thuộc là mệnh đề chưa hoàn chỉnh về nghĩa, và do vậy không thể đứng độc lập mà phải phụ thuộc vào một mệnh đề chính khác. Các mệnh đề phụ thuộc này thường bắt cầu bằng các liên từ phụ thuộc (như because, although, if, so that, when, while, until, as long as,…). Khi mệnh đề phụ được đặt phía trước (liên từ phụ thuộc đứng đầu câu), giữa hai mệnh đề cần được ngăn cách bằng dấu phẩy.

Ví dụ:

• When I came, the bus had left.
  Khi tôi đến, xe buýt đã rời đi.

b. Ngăn cách 3 hoặc nhiều hơn 3 từ, cụm từ khi liệt kê

Khi muốn liệt kê từ 3 đối tượng trở lên, dấu phẩy được đặt liền sau từ cuối cùng của mỗi đối tượng và đối tượng thứ 2 được viết tiếp sau 1 dấu cách. Riêng đối tượng liệt kê cuối cùng sẽ phải ngăn cách với từ trước đó bằng “and” hoặc “or” (dấu phẩy có thể được dùng trước “and”, “or” hoặc lược bỏ)

Ví dụ: 

• I go to the market and buy some fruits, vegetables, fish and eggs. 
  Tôi đi chợ và mua một số trái cây, rau, cá và trứng.)
• My close friend is kind, generous, and funny. 
  Bạn thân của tôi tốt bụng, hào phóng và vui tính.

c. Ngăn cách giữa thành phần trạng ngữ hoặc liên từ nối với mệnh đề trong câu văn

Khi đứng đầu câu, các trạng từ (như finally, nowadays, recently, luckily, fortunately,…) hoặc liên từ nối (như in contrast, however, therefore, furthermore,…) cần được ngăn cách với mệnh đề hoặc các thành phần khác theo sau nó bằng một dấu phẩy.

Ví dụ: 

• Finally, I got a job at a foreign company. 
  Cuối cùng, tôi đã nhận được một công việc tại một công ty nước ngoài.
• It is raining heavily. Therefore, we have to cancel our picnic. 
  Trời đang mưa to. Vì vậy, chúng tôi phải hủy bỏ chuyến dã ngoại của mình.

d. Ngăn cách các phần của một địa chỉ hay mốc thời gian

Khi viết địa chỉ hoặc khi đề cập đến một cột mốc thời gian, dấu phẩy sẽ được ngăn cách giữa các thành phần

Ví dụ:

• I am living in 1 Dan Chu street, Binh Tho ward, Thu Duc district. 
  Tôi đang sinh sống tại số1 đường Dân Chủ, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức.
• Today is Tuesday, september 22th, 2020.
  Hôm nay là Thứ Ba, ngày 22 tháng 9 năm 2020.

e. Ngăn cách đồng vị của một từ hoặc cụm từ trong câu văn

Các từ hoặc cụm từ đồng vị là những danh từ, cụm danh từ được sử dụng liền trước một danh từ hoặc đại từ khác với chức năng làm rõ hoặc bổ sung thông tin, định nghĩa cho danh từ ở trước nó. Đồng vị được ngăn cách với danh từ bằng một dấu phẩy.

Ví dụ:

• What do you think about John, my new classmates? 
  Bạn nghĩ gì về John, bạn cùng lớp mới của tôi?

3. Dấu chấm phẩy (“;”) và dấu hai chấm (“:”)

Dấu chấm phẩy (semicolon) thường được sử dụng để ngăn cách giữa hai mệnh đề độc lập về mặt ngữ pháp nhưng có liên quan với nhau trên phương diện ngữ nghĩa. Ở vị trí của dấu chấm phẩy, người dùng hoàn toàn có thể thay thế bằng dấu chấm để kết thúc câu và tách biệt 2 mệnh đề thành 2 câu đơn riêng lẻ, tuy nhiên người viết sử dụng dấu chấm phẩy để biểu lộ quan hệ ý nghĩa gần gũi giữa các vế câu.

Ví dụ:

• John bought a new car; it cost him a lot of money. 
  John mua một chiếc xe hơi mới; nó tốn của anh ấy rất nhiều tiền.

→ Dấu chấm phẩy được dùng ở giữa câu, từ đầu tiên của vế câu đặt ngay sau dấu chấm phẩy sẽ được viết ở dạng thường, không in hoa chữ cái đầu.

Dấu hai chấm (colon) được sử dụng để bắt đầu một danh sách liệt kê hoặc ngăn cách với bộ phận đi sau khi đó là phần giải thích hoặc bổ sung thông tin cho một định nghĩa, khái niệm đã nêu trước đó. Ngoài ra, dấu hai chấm còn được sử dụng khi tường thuật lại câu nói trực tiếp của một người

Ví dụ:

• There are three kinds of fruit which are sold today: bananas, apples and grapes. 
  Có ba loại trái cây được bán hôm nay: chuối, táo và nho.
• He said, “I have learned Chinese for 2 years”.
  Anh ta nói: “Tôi đã học tiếng Trung 2 năm rồi”.

4. Dấu gạch nối và dấu gạch ngang

Dấu gạch nối (hyphen)

– Được sử dụng khi thêm tiền tố vào trước một số từ (ví dụ: ex-wife, pre-lunch, pre-flight).

– Một cách dùng phổ biến hơn của dấu gạch nối đó là kết hợp hai hoặc nhiều từ thành một từ ghép (ví dụ: two-day trip, up-to-date information).

Dấu gạch nối nối liền giữa 2 từ và không có khoảng cách ở giữa.

Dấu gạch ngang (dash)

– Trông giống dấu gạch nối nhưng dài hơn và được sử dụng với mục đích ngắt các thành phần bổ sung nghĩa chen vào giữa một câu văn. Những thông tin bổ sung và trình bày này cần có liên quan đến nghĩa chung của câu văn. 

– Khi sử dụng dấu gạch ngang, sẽ có khoảng cách ở giữa dấu gạch ngang và từ liền trước, liền sau.

Ví dụ:

• Our teacher – who often gets angry when we’re late – didn’t blame us today. 
  Giáo viên của chúng tôi – người thường tức giận khi chúng tôi đi muộn – đã không trách chúng tôi hôm nay.

5. Dấu ngoặc đơn (…) và dấu ngoặc kép “…”

Dấu ngoặc đơn (parentheses or round brackets) được sử dụng với mục đích chủ yếu là làm rõ cho từ hoặc cụm từ đứng trước bằng việc đưa thêm thông tin, ví dụ giải thích. Phần thông tin này được đặt ở giữa hai dấu ngoặc đơn và viết liền không có dấu cách. 

Ví dụ:

• Ha Noi (the capital of Vietnam) has many beautiful landscapes. 
  Hà Nội (thủ đô của Việt Nam) có nhiều thắng cảnh đẹp.

Dấu ngoặc kép (double quotation marks) thường được sử dụng để trích dẫn trực tiếp một câu nói từ sách, báo hoặc từ một người nào đó.

Ví dụ:

• She said: “Where can we find an Indian restaurant?” 
  Cô ấy nói: “Chúng ta có thể tìm thấy một nhà hàng Ấn Độ ở đâu?”